4 ნოემბერი, 2021

კონსტანტინე გამსახურდიას “ზღვისფერი გაქვს თვალები”

კონსტანტინე გამსახურდიას ლექსი “ზღვისფერი გაქვს თვალები” მისი შემოქმედების ნამდვილი მარგალიტია.
ლექსის ძალიან საინტერესო განმარტებას გვთავაზობს კლასიკოსი მწერლის შვილიშვილი კონსტანტინე გამსახურდია:

“ვიდრე “რუსთავი 2” დაიხურებოდა, ნანუკა ჟორჟოლიანმა მთხოვა მივსულიყავი მის გადაცემაში კონსტანტინე გამსახურდიას ლექსზე “ცისფერი გაქვს თვალები” სასაუბროდ. კარგა ხანია, მე საკუთარი მოსაზრება გამაჩნია ამ ლექსზე და მის იდეურ ქარგაზე. ის-ის იყო წარმოვთქვი ლექსი და მასზე საუბარი დავიწყე, რომ ჟურნალისტმა გამაწყვეტინა. მიზეზების ძიებას აღარ მოვყვები. ზოგადად ტელეჟურნალისტებს ალბათ თავიანთი მეტრაჟები აქვთ, რაშიც ნაკლებად ვერკვევი.

ეს ლექსი, როგორც იცით, “დიდოსტატის” ტექსტში არის ჩართული და მას ვიღაც ლაზი კირითხურო მღერის. მასზე შექმნილია სიმღერაც, რომელსაც ჰამლეტ გონაშვილი ასრულებს. საბას პრემიის ერთ-ერთ წარდგენაზე კომპოზიტორმა ნიკა მაჩაიძემ შექმნა მასზე კომპოზიცია, რომელიც იქ შესრულდა. მაშინ აღინიშნა, რომ ამ ლექსს “თინეიჯერული” ხასიათი აქვს.

არ ვფიქრობ, რომ ლექსი შინაარსობრივად “თინეიჯერულია”. ის უმალ რუსთველურია თავისი სულისკვეთებით. მასში აშკარად ინიციაციაა თემატიზებული, ანუ განსაცდელების გავლით ზენა, ღვთიურ საწყისთან შერწყმა, რომელიც “სატრფოს” ალეგორიითაა წარმოდგენილი; ისე, როგორც ეს ესმოდათ ქრისტიან ეზოტერიკოსებს, ებრაელ კაბალისტებს და მუსლიმ სუფიებს. ოღონდ გასაოცარი ისაა, რომ აქ “სატრფო” მიწიერიცაა და ზეციურიც – ისევე როგორც რუსთველისეული “ნისტ ანდარე ჯეჰანი” – ანუ “ის, ვინც არ არის ამქვეყნად.”

ლექსში სული ოთხივე სტიქიას გადის და ესაა მისი კათარზისიც იმავდროულად – თესვისა და ხვნის მიტოვება მიწის სტიქიაა, ადიდებული ჭოროხი და მტკვარი – წყლის. ცეცხლი ისაა, რომელიც სატრფოს მოჩვენებით სამყოფელს დაწვავს, ხოლო ილუზორულ სიყვარულს ქარი, ანუ ჰაერის სტიქია წაიღებს. რაც შეეხება “ნაფერებ ქმარს”, რომლის მოკვლითაც მე-მთხრობელი იმუქრება, ეს რაღაცნაირი რუსთველური ხვარაზმშაა, ოდისეას პენელოპესეული საქმროთაგანია, და განასახიერებს მხოლოდ ამქვეყნიურ ინტერესებზე მიმართულ ცნობიერებას. ამგვარად დავიწროებულ ცნობიერებაში კი სიყვარულის ადგილი ნამდვილად აღარ არის. ძნელი სათქმელია, რა გვიყვარს ჩვენ ადამიანში. ეს შესაძლოა იყოს სპირიტუალურად ამოუწურავი არსი, უქმნელი ღვთიური ენერგეტიკისგან მოქსოვილი, რომელსაც ცნობიერად თუ არა, ინსტინქტურად მაინც ვეხებით ან ვჭვრეტთ. თუ ამის აღქმის უნარი საერთოდ არ გვაქვს, არც სიყვარული შეგვიძლია.

“ინიციაცია” მაშინაა სრული, თუკი ზენა, ღვთივსულიერი სამყარო განსაზღვრავს ამ გზაზე დამდგარის პატიოსნებას. მისი პასუხიც არ დააყოვნებს, მხოლოდ მიწიერ პლანში ფოკუსირებული კი ყველაფერი შესაძლოა სულ სხვაგვარად დასრულდეს: საერთოდ არც შეიმჩნიონ, რომ ჭოროხისა და მტკვრის გადამლახველი ხარ, ხვნაში და თესვაში პირველი, ქარ- და ცეცხლგამოვლილი.”