მწერალი დათო გორგილაძე საოცარ ისტორიას გვიზიარებს, რომელიც თითოეულ ჩვენგანს ყველაზე ძვირფასზე და უმნიშვნელოვანესზე დაგვაფიქრებს:
“ლითონის ბედაურების უსასრულო წყება ტალახის მდინარესავით მდორედ მიედინება ჭავჭავაძის გამზირზე. იგრძნობა, რომ მძღოლები ძლივს იოკებენ სურვილს, რკინის ცხენებს მათრახი გადაუჭირონ და გააჭენონ – პედალს ბოლომდე დააჭირონ ფეხი. ეს თბილისია, მძღოლები ერთდროულად მანქანებზეც სხედან და ნერვებზეც. 18:00-დან 20:00-მდე ჭავჭავაძე ყველაზე ხმაურიანია. თუ ფეხით მოსიარულე ამ დროს აქ მოხვდი, ისე უნდა მოიქცე, როგორც გამოცდილი ბედუინი უდაბნოში ქვიშის ქარიშხლის მოახლოებისას – შედარებით წყნარი ადგილი მოძებნო და ბუნების მიყუჩებას დაელოდო.
აურზაურს რომელიღაც ეზოში ვემალები, სადაც მყუდრო ჩამოსაჯდომი ვნახე. ყურსასმენები მიკეთია, მანქანების ღმუილსა და სიგნალებს „მოკალი ბილის“ საუნდტრეკით, „მარტოხელა მწყემსით“ ვფარავ. დიდი ხანია ვხედავ, რომ შორიდან ვიღაც მიახლოვდება. თითქოს მთელი დღეა მოიწევს სვენებ-სვენებით და სადაცაა, მიზანს მიაღწევს. ცოტაც და ჩემ წინ მოხუცი ქალი ჩნდება, წელში ნამგალივით მოხრილი. ქვედა კიდურები სამზარეულოს მორყეული სკამის ფეხებივით უყანყალებს და მეჩვენება, რომ ნიავიც წააქცევს. რაღაც აწუხებს, უთქმელადაც იგრძნობა. რაღაც რევმატულ ტკივილებზე მეტი. ასეთ ტკივილს მედიცინა ვერ უმკლავდება.
– ბებო, შეიძლება დავჯდე? – მკითხა.
– რა თქმა უნდა, დაბრძანდით. დაგეხმაროთ?
ბებიაჩემის გარდაცვალების შემდეგ მოხუცებისადმი განსაკუთრებული გულჩვილობა დამჩემდა. ეს სისუსტე იქამდეც მქონდა, მაგრამ ერთი წელია, ყველა მოხუცი რუსიკო მგონია. ამეკვიატა აზრი, რომ მცდის, როგორ მოვიქცევი, რას ვიზამ. ქალი ცდილობს, გული დაიმშვიდოს, დახმარებაზე კი ცივ უარს მეუბნება: „მე თვითონ, მე თვითონ“. გაჭირვებით ჯდება ხის სკამზე და ისეთი განცდა მაქვს, თითქოს ძველ შენობას ძლიერი მიწისძვრის შემდეგ აგურის ნაფშვენი დასცვივდა. ყურსასმენებს ვიხსნი – ამგვარად თანავუგრძნობ მის წლებს. „მარტოხელა მწყემსის“ მელოდია ძლივსღა ისმის, მორიგი სიგნალის დროს კი საერთოდ იკარგება.
– ოთხმოცდარვა წლის ვარ, ბებო. ჩემი ასაკის ხალხი, ვინც ცოცხალია, ვეღარ ინძრევა. მე ჩიტივით ვარ.
თანხმობის ნიშნად ვუღიმი და უკვე ძეხორციელი ვეღარ გადამარწმუნებს, რომ ეს ქალი ბებიაჩემი არ არის. „მეთამაშება, როგორც სიცოცხლეში იცოდა ხოლმე“, – ვფიქრობ.
– ბებო, მესამე სართულზე აიხედე, მწვანედ შეღებილი მოაჯირი აქვს, შუქი ანთია?
– არა, ჩამქრალია.
– არ მოსულან ალბათ.
– გნებავთ, დავურეკოთ?
– არა, მაქვს ტელეფონი. დამირეკავენ, როცა მოვლენ.
მოხუცი ამბის მოყოლას იწყებს და ვხვდები, რომ ლიტერატურამ დიდი მთხრობელი დაკარგა. კი არ ჰყვება, წიგნს გაკითხებს. ვიგებ, რომ ჩაბნელებული ფანჯრის მიღმა მისი შვილი, სიძე და შვილიშვილები ცხოვრობენ. შვილი ორმოცდათვრამეტი წლისაა, სიძე – მასზე უფროსი. ყველას თავისი საქმე აქვს და, როგორც მოხუცი ამბობს, ცხოვრებისთვისაც არ სცალიათ.
– მოვაბეზრე თავი, მაგრამ რა ვქნა. ბებრებსაც შივდებათ.
– მაღაზიაში შევირბენ და გიყიდით რამეს.
– არა, – ამბობს და ხელს ისე იქნევს, როგორც მკაცრი მასწავლებელი, – მანდ იჯექი! მოვლენ მალე.
ქალი თხრობას განაგრძობს: „ჩემს გოგოს ორი უმაღლესი დავამთავრებინე, ერთი – აქ, ერთი – მოსკოვში. იქ მუშაობდა კაი ხანს. პედიატრია. ძალიან კარგი პედიატრია. კაი ფულს შოულობს, მაგრამ დედა კი მოიბეზრა. შევარცხვინე ეგეთი ფული. საღამოობით ვაკითხავ ხოლმე, ცოტას მოვეფერები ყველას და მივბრუნდები მერე ჩემს სოროში, სახლი რო ქვია“.
მე თან გაფაციცებით ვუსმენ, თან მესამე სართულის ფანჯრებს მივჩერებივარ უიმედო შეყვარებულივით და სწორედ მაშინ, როც ქალი ქმრის უცაბედი გარდაცვალების ამბავს მიადგება, ვხედავ, რომ ფანჯრებში სინათლე ფეთქდება. ბავშვივით მიხარია.
– აი, მოვიდნენ, – ვამბობ.
მოხუცმა ტელეფონი, ძველი NOKIA ამოიღო და მთხოვა, ნომერი ამეკრიფა. სასამართლოს სტენოგრაფისტივით სწრაფად ავკრიფე ციფრები და ტელეფონი გადავაწოდე. ქალი საკუთარ შვილს, რომელსაც, როგორც გაირკვა თამრიკო რქმეოდა, სთოვდა, ბავშვმა ჩამომაკითხოს და ლიფტით ამიყვანოსო. „ეტყობა, კლაუსტროფობია აქვს“ – ვფიქრობ და თან სიხარულით, დიდხანს რომ არ მოუწევს აქ ჯდომა. უცებ მოხუცმა ტელეფონი მომაწოდა.
– დაელაპარაკე, ბებო, დავყრუვდი კიდეც, ყველა სიკეთესთან ერთად.
ხაზის მეორე ბოლოს მყოფმა თამრიკომ, რომელსაც მოხუც იაპონელ მაფიოზიზე უფრო ბოხი ხმა ჰქონდა, აღელვებულმა მითხრა, რომ ჯერ შინ არ იყვნენ და გვიან დაბრუნდებოდნენ. „არ დაგველოდოს, ხვალ მოვიდეს“, – თქვა და გათიშა.
მყისიერად ავხედე ფანჯარას და დავინახე, როგორ გაქრა ოთახში სინათლე. თითქოს თამრიკომ ალბუს დამბლდორის ილუმინატორი გამოიყენა. ენა ჩამივარდა.
– რაო, რა თქვა? – მკითხა ქალმა.
ფანჯარას მივჩერებოდი, სანამ კითხვა არ გამიმეორა და იძულებული არ გავხდი, სიტყვა დამეძრა.
– სახლში არ ვართო. გვიან მოვალთო.
– როდისო? – გამომცდელი მზერით მკითხა.
– ხვალ მოვიდესო, დამაბარეს.
მოხუცმა მიწას დახედა, რომელშიც ოც წელზე მეტი ხნის წინ ჩააწვინა ქმარი, თუმცა საქორწინო ბეჭედი დღემდე უელავდა დაჩირულ თითზე.
– ალბათ მომეჩვენა სინათლე, – ვუთხარი.
– არ მოგჩვენებია, ბებო. მოვბეზრდი, მოვბეზრდი…
მოხუცმა კიდევ ერთხელ მკაცრად იუარა დახმარება, მხოლოდ წამოდგომისას ხელის შეშველება მთხოვა და როცა შეძლებისდაგვარად მყარად დადგა ფეხზე, მითხრა:
– შენ არ მოგბეზრდეს ბებო, დედაშენი.
– მე დედა აღარ მყავს – ვუთხარი დაუფიქრებლად.
ქალის სახეზე ერთდროულად დაიხატა სევდა და გამოცდილება.
– აფსუს, რა პატარა ხარ სამაგისოდ. მშვიდად წავიდა?
– მგონი, დარდებით.
– ცხონებული მამაჩემი ამბობდა, ვისაც დარდი მიჰყვება, უკანაც იხედებაო, – თქვა მოხუცმა ქალმა, რომელსაც ჩემზე გაცილებით მეტი სიკვდილი ჰქონდა ნანახი და დაიძრა იქით, საიდანაც დიდხანს მოდიოდა.
მე ვიჯექი ხის სკამზე, მის თითოეულ ნაბიჯს ვაკვირდებოდი, ჩემი ყურსასმენებიდან „მარტოხელა მწყემსი“ იღვრებოდა და ვხვდებოდი, რომ ჩემს სიცოცხლეში პირველად ვუსმენდი იმას, რასაც ვხედავდი.”